Archeologische opgraving Top Hat kamp levert unieke inkijk in dagelijks leven van soldaten Wereldoorlog II

In het kader van de werken aan de Oosterweelverbinding voert de stedelijke dienst archeologie onderzoek uit op een deel van de site van het voormalige Amerikaanse kamp Top Hat op Linkeroever. Dit tentenkamp werd na WOII in 1945 opgericht voor de opvang en repatriëring van Amerikaanse soldaten die terugkeerden van het front. Het onderzoek leverde al tal van vondsten en nieuwe inzichten op over het leven van de soldaten. Bij de vondsten horen munten, militaire insignes, uniformknopen en munitie, maar ook delen van uniformen, tenten en voertuigen. Ook kleinere voorwerpen uit het dagelijkse leven van de soldaten werden achtergelaten zoals tandpasta, scheercrème en eet- en drinkgerief met de stempel van US Army.

Burgemeester Bart De Wever: “Kamp Top Hat in het Sint-Annabos was een immens kamp waar 270.000 Amerikaanse soldaten hun laatste stopplaats hadden aan het einde van Wereldoorlog II voor ze met de boot terug naar Amerika werden gebracht. In totaal was er plaats voor 16.500 soldaten en officieren. Dat is bijna zo groot als een gemiddelde gemeente in dit land. Daarom werden er in het kamp allerlei voorzieningen getroffen: bakkers, cinema’s, restaurants, bars, souvenirwinkels, kappers, een ijssalon en schoenenpoetssalon. Over het leven van toen zijn er nog tal van historische bronnen beschikbaar, maar met het archeologische werk dat nu verricht wordt, worden die dagdagelijkse objecten ook terug tastbaar.” 

Waar ongeveer 75 jaar geleden een deel van kamp Top Hat lag, vinden vandaag de voorbereidende werken plaats voor de bouw van de Scheldetunnel en de nieuwe Scheldeoever. Zo’n 13 ha of 15% van het volledige tentenkamp valt binnen het projectgebied. Naar aanleiding van deze werken werd enkele jaren geleden een archeologisch vooronderzoek met proefputten uitgevoerd. Op basis hiervan wist men dat er heel wat vondsten van het kamp in de ondergrond te verwachten waren en werd een onderzoeksplan opgesteld. Het archeologisch onderzoek startte eind januari 2021 en loopt tot begin april 2021.

Vondsten

Bij de markante vondsten horen munten, militaire insignes, uniformknopen en munitie, maar ook delen van uniformen, tenten en voertuigen. De meeste soldaten verzamelden tijdens hun militaire campagne in Europa (militaire) souvenirs, waaronder ook medailles en wapens van het Duitse leger. De wapens mochten niet allemaal mee op het schip en werden vaak begraven in putjes tussen de tenten. Ook kleinere voorwerpen uit het dagelijkse leven van de soldaten werden achtergelaten zoals tandpasta, scheercrème en eet- en drinkgerief met de stempel van US Army. Daarnaast zijn er ook vondsten uit de medicinale sfeer (ampullen, morfine en zalfjes).

Wetenschappelijk onderzoek

Een team van archeologen en vrijwilligers scant sinds januari met metaaldetectoren de ondergrond van het tentenkamp via lange proefsleuven. Om de veiligheid te garanderen, biedt het bedrijf Bom.be ondersteuning door explosieven, die op het terrein achterbleven, tijdig te detecteren en te verwijderen.

Alle vondsten worden met GPS ingemeten en aangeduid op het grondplan van het kamp. Zo willen de archeologen een beter beeld krijgen van de organisatie van het kamp en komen er ook spreidingspatronen aan het licht. Dit leert ons meer over de gebruikers, het gebruik en de functies die op deze plek hebben plaatsgevonden. De vondsten zelf worden allemaal zorgvuldig gedocumenteerd, opgelijst en opgenomen in een digitale catalogus. Hier verwachten de archeologen meer informatie te krijgen over wie mogelijk in het kamp verbleef, welke souvenirs ze bijhielden of juist weg wilden gooien. Ook de fundamenten van gebouwen en sanitaire voorzieningen worden onderzocht. Rond deze structuren en waar afvalputten aangetroffen worden, wordt er dieper gegraven.

De opgravingen gebeuren in opdracht van Lantis, de bouwheer van de Oosterweelverbinding en in samenwerking met de aannemer COTU.

Omwille van de coronamaatregelen vindt er geen publieksmoment plaats op de site. Geïnteresseerden kunnen de opgravingen volgen op www.antwerpenmorgen.be/kamptophat en via de sociale media Facebook en Instagram.

Verantwoordelijke: burgemeester Bart De Wever