Eerste resultaten staalnames PFAS op Linkeroever bekend

Kennisopbouw en zeer gerichte maatregelen zijn nu in goed overleg nodig

Stad Antwerpen heeft op maandag 7 juni 12 bodemstalen laten nemen op 4 locaties op Linkeroever door een extern en onafhankelijk bureau. Op 3 plekken lagen de waarden onder de bodemsaneringsnorm, het verontreinigingsniveau dat een aanmerkelijk risico inhoudt van negatieve effecten voor de mens of het milieu. Op 1 plek, die onmiddellijk grenst aan de werfzone Oosterweel, werd deze bodemsaneringsnorm wel overschreden. De resultaten op Linkeroever laten zien dat de verontreiniging afneemt naarmate de locatie verder van de bron van de vervuiling afligt. De stad zal de resultaten bezorgen aan de opdrachthouder van de Vlaamse regering.

Stad Antwerpen heeft op de volgende 4 locaties in totaal 12 bodemstalen laten nemen:

     een braakliggend terrein naast de basisschool De Stroom (woongebied);
     de voetbalvelden van City Pirates (sportgebied) en een kwelgebied in Het Rot (natuurgebied) ter hoogte van de Charles Decosterlaan;
     de grenszone van de werfzone van de Oosterweelverbinding en het Sint-Annabos ter hoogte van de voormalige parking van het Sint-Annabos (natuurgebied);
     de zuidoosthoek van het Galgenweelpark (woongebied).

De bemonstering van de 12 bodemstalen en het onderzoek naar de aanwezigheid van PFAS gebeurde door een extern en onafhankelijk bureau. De analyseresultaten werden vergeleken met de toetsingswaarden zoals opgenomen in de richtlijn uitgegeven door OVAM op 5 maart 2021. Er werd vergeleken met de streefwaarden, richtwaarden en bodemsaneringsnormen. De streefwaarde (SW) is het gehalte aan verontreinigende stoffen of organismen op of in de bodem, dat in niet-verontreinigde bodems met vergelijkbare bodemkenmerken teruggevonden wordt. De richtwaarde (RW) voor de bodemkwaliteit is de waarde waaronder de bodem al zijn functies kan vervullen zonder dat enige beperking moet worden opgelegd en de bodemkwaliteit gevrijwaard blijft voor de volgende generaties. De bodemsaneringsnorm (BSN) is het niveau van bodemverontreiniging dat een aanmerkelijk risico inhoudt voor negatieve effecten voor de mens of het milieu, gelet op de kenmerken van de bodem en de functies die deze vervult. De bodemsaneringsnorm varieert in functie van het bestemmingstype van het onderzochte terrein. Voor landbouw- en natuurgebieden bv. ligt de actuele norm op 3,8 µg/kg ds. In woon- of recreatiegebied ligt de saneringsnorm vandaag op 18 µg/kg ds. Bij sporttereinen ligt de saneringsnorm op 110 µg/kg ds.

Resultaten van de 12 bodemstalen

Bij 8 van de 12 bodemstalen is er een overschrijding van de richtwaarden. Bij de locatie het dichtst bij 3M is er een overschrijding van de bodemsaneringsnorm.

       Op het terrein aan de school worden de bodemsaneringsnormen bij geen enkel staal overschreden. De richtwaarden worden licht overschreden.
       Op de voetbalvelden van de City Pirates worden bij de 2 stalen de bodemsaneringswaarden evenmin overschreden, de richtwaarden wel. In het kwelgebied worden noch bodemsaneringsnormen noch richtwaarden overschreden.
       In het stuk Sint Annabos onmiddellijk grenzend aan de werfzone Oosterweel worden de bodemsaneringsnormen en bijgevolg ook de richtwaarden voor alle 3 de stalen overschreden.
       In het Galgenweelpark overschrijden de 3 stalen geen saneringsnormen en geen richtwaarden. 1 van de stalen blijft zelfs onder de streefwaarde.

Schepen voor leefmilieu Tom Meeuws: “Deze resultaten verdienen verdere opvolging maar vragen vooral om veel meer kennisopbouw en dus verder overleg met OVAM en andere instanties. Het is hoog tijd voor meer onderbouwde, precies gerichte en goed gecoördineerde maatregelen die, na uitgebreide bemonstering, onnodige onrust bij de bevolking helpen wegnemen. Tijd om de bodem en het grondwater te laten spreken.”

Verder onderzoek en kennisopbouw nodig

Concreet moeten volgende zaken verder onderzocht worden:

       Voor de locatie Sint Annabos tegen de werfzone is een beschrijvend bodemonderzoek nodig door OVAM. Dit biedt opportuniteiten om verdere verontreiniging preciezer te bepalen. De stad legt daarvoor onmiddellijk de nodige contacten.
       PFOS verspreidt zich mede door de wind. De (beperkte) resultaten op Linkeroever laten zien dat de verontreiniging afneemt naarmate de locatie verder van de bron van de vervuiling afligt. Dat doet verhopen dat de oostwaarts gelegen rechteroever van onrustwekkende verontreiniging gespaard zal blijven. Meer staalafnames ten zuiden van Charles Decosterlaan kan voor bewoners aldaar mogelijkerwijs ook goed nieuws brengen.
       In sport- en woongebied worden de richtwaarden overschreden. De bodemsaneringsnorm voor wonen wordt niet overschreden maar die voor landbouw wel. Dat betekent dat we gebruiksadviezen en -beperkingen (speelzones, moestuinen of het houden van legkippen met vrije uitloop etc.) verder moeten geëvalueerd worden door de bevoegde instanties. Stad Antwerpen dringt aan op snelle en gerichte adviezen.
       De stad wenst voor de recreatiezones en schoolomgevingen op Linkeroever én kwetsbare locaties op rechteroever (zoals volkstuinen) dringend te overleggen met de opdrachthouder en OVAM om, samen met omliggende gemeenten, een solide bemonsteringsstrategie te bepalen voor de brede regio.

Schepen voor gezondheids- en seniorenzorg Els van Doesburg: “De stad zal de bewoners informeren met wetenschappelijk onderbouwde adviezen en werkt mee aan biomonitoring en bloedafnames van bewoners op Linkeroever. Hoe sneller we duidelijkheid kunnen scheppen, hoe beter.”

Verantwoordelijke schepenen: Tom Meeuws, schepen voor leefmilieu – Els van Doesburg, schepen voor gezondheids- en seniorenzorg