Meer dan 5 eeuwen diamant in Antwerpen

Al meer dan 550 jaar lang worden er diamanten verhandeld in Antwerpen. De stad heeft niet alleen op economisch, maar ook op kunsthistorisch en cultureel vlak een rijke en unieke band met de schitterende stenen. In het najaar van 2017 gaat het Antwerpse diamantjaar van start, 570 jaar nadat er voor het eerst historisch bewijs is van de aanwezigheid van de handel in diamant in de Scheldestad. De eerste documenten gaan uit van de stadsmagistraat; nog meer indrukwekkende sporen zijn vervolgens te vinden in de archieven van de Insolvente Boedels, archieven die door Unesco erkend werden als werelderfgoed.

Antwerpen en diamant, die combinatie staat voor een rijke, indrukwekkende en unieke geschiedenis. Al meer dan 550 jaar verhandelt men diamanten in de stad. Meer dan 5 eeuwen vinden diamanten van over heel de wereld zo hun weg naar Antwerpen. Ook vandaag werken tienduizenden mensen in de diamanthandel.

De handel in diamant is echter meer dan een economisch verhaal. Ook op cultureel en kunsthistorisch vlak heeft Antwerpen een verhaal te vertellen over diamant. Zelfs de aanpak om de kwaliteit van diamant te garanderen, start in de 15de eeuw in de Scheldestad. Meer dan voldoende aanleiding dus om het diamantjaar te organiseren vanaf het najaar van 2017.

In het stadsarchief van de stad Antwerpen zitten documenten die de rijke diamantgeschiedenis van Antwerpen aantonen. Het eerste dateert van 1447.

In dit oudste document dat diamanthandel aantoont in Antwerpen bepalen de heren Jan Vander Brugge schout, de burgemeester en de schepenen een ‘gebod’ onder het label ‘valse stenen’. Het wordt eenieder in Antwerpen verboden om te handelen in valse stenen waarbij deze stenen zouden worden voorgesteld als ‘diamanten’, robijnen, smaragden of saffieren.

De vroegste vermelding van een Antwerpse diamantsnijder dateert van 1483, Wouter Pauwels; iets later worden ook  Peter Van der Hoodonck vernoemd in 1490 en Hendrik Van Aken in 1492. In 1514 verkoopt de eerst vermelde diamantsnijder Wouter Pauwels zijn woning in de Zirkstraat aan de zilversmid Jan Van Ruyseleere.

In 1577 zenden de diamant- en robijnsnijders een rekwest aan de magistraat. Ze vormen samen een groep van ca. 40 personen  en vragen of ze een natie met dekens mogen oprichten. Het is wachten tot 1582 voor de oprichting van een eigen ambacht voor de diamantslijpers via een ordonnantie. Bij deze ordonnantie horen ook de eden die werden gezworen.

Het archief van de Insolvente Boedelkamer in Antwerpen is dan weer een unieke collectie van documentair erfgoed die toelaat om de internationale betrekkingen van de vroege moderne periode (1500-1800) beter te begrijpen. In 2009 werd dit archief door de UNESCO erkend als werelderfgoed. Eén van de handelshuizen die in diamant handelden was dat van de familie De Pret. Het archief van de familie de Pret bestrijkt de periode 1617 tot 1862. Ook het familiearchief Van der Straelen - Moon - Van Lerius  bevat heel wat documenten met betrekking tot de diamanthandel in de periode 1692 tot 1780.

Ten slotte zijn er ook voor de 20ste eeuw archieven met betrekking tot de diamanthandel en 
-nijverheid.

Een bijzonderheid zijn de vlagontwerpen van het atelier Oyen waarop diamant een plaats inneemt. De ontwerpen dateren van 1906 tot 1925.

Verantwoordelijke schepen: Ludo Van Campenhout, schepen voor diamant