Ontwerpteam geselecteerd voor herontwikkeling Droogdokkensite

Er is een ontwerpteam gekozen voor de herontwikkeling van de Droogdokkensite aan het Kattendijkdok, dichtbij de Scheldekaaien in Antwerpen. Het gaat om een multidisciplinair team onder leiding van het Rotterdams architectenbureau Atelier Kempe Thill. Origin Architecture & Engineering neemt de restauratiewerken van het industrieel erfgoed op zich, LAND staat in voor het landschapsontwerp, Bollinger+Grohmann Ingenieure staat in voor de stabiliteit en Studie 10 zorgt voor de technieken. Samen maken ze van de Droogdokkensite een maritieme belevingssite. Als alles vlot verloopt, is er dit voorjaar een masterplan klaar en kunnen de werken eind 2023 starten.

Maritieme belevingssite

De Droogdokkensite in het noorden van Antwerpen bestaat uit een uitzonderlijk landschap aan het Kattendijkdok, dichtbij de Schelde met bijzonder industrieel en bouwkundig erfgoed. De schaal van dit historische dokkenlandschap is uniek in Europa. Naast de 9 historische, beschermde droogdokken zijn er 2 grote gebouwenclusters (AWN01 en AWN02), enkele kleinere verspreide bijgebouwen en 2 pomphuizen. Ook de 2 loodsen aan de westzijde van de Droogdokkenweg in het toekomstige Droogdokkenpark maken deel uit van de site.

De Droogdokkensite wordt een belevingssite waar je het maritieme verleden van Antwerpen kan ervaren maar ook zicht krijgt op de toekomst. Bezoekers kunnen er zien hoe historische schepen worden gerestaureerd en krijgen een blik op de nationale collectie maritiem en industrieel havenerfgoed van het MAS. Daarnaast hebben ook verschillende partners in maritiem patrimonium, haveninfrastructuur, sociale projecten en de Antwerpse jeugd ieder een eigen plek op deze unieke, levendige locatie.

Schepen voor stadsontwikkeling Annick De Ridder: "De nieuwe Droogdokkensite zal als maritieme belevingssite bewoners én bezoekers van onze stad nog dichter bij de haven en de Schelde, de levensader van de stad, brengen. Dit project dat bijzondere aandacht heeft voor haven- en maritiem erfgoed en een dynamisch Havenbelevingscentrum zal huisvesten maakt bovendien deel uit van het grotere verhaal dat we als stad met de herontwikkeling van de Scheldekaaien schrijven. Het is, kortom, een project dat me als schepen voor haven én stadsontwikkeling na aan het hart ligt. Nu een multidisciplinair ontwerpteam is geselecteerd begint dit project steeds meer concrete vorm te krijgen."

De site moet een ontmoetingsplek worden die gericht is op de beleving van maritiem erfgoed, havenerfgoed en de havendynamiek. Het doel is om het erfgoed zo goed mogelijk te behouden, kennisoverdracht te stimuleren en de bezoekers dichter bij de haven en het water te brengen. Op de site ontwikkelt het APB Havencentrum van de provincie Antwerpen in samenwerking met Port of Antwerp een Havenbelevingscentrum. De buitenruimte met schepen en industrieel erfgoed uit de collectie van het MAS zal de verschillende onderdelen met elkaar verbinden. Met de ontwikkeling van de Droogdokkensite als maritieme belevingssite onderstreept stad Antwerpen haar identiteit als havenstad en stad aan de stroom. 

Schepen voor Cultuur Nabilla Ait Daoud: “De Droogdokkensite ademt havengeschiedenis. De vaartuigencollectie van het MAS heeft er zijn onderkomen. De collectie wordt er gekoesterd en onderhouden, en verschillende stichtingen restaureren er hun erfgoedschip. De Droogdokkensite is vandaag al een bruisende plek, waar het ganse jaar door cultuur te beleven valt, met o.a. circus, theater en dans. Met de herontwikkeling van de site kan de maritieme erfgoedcollectie van het MAS nog meer schitteren dan tevoren, en dat is voor de Antwerpenaars en de bezoekers een prima zaak!”

Schepen voor jeugd Jinnih Beels: “De site is al geruime tijd de thuishaven van Stormkop, die er, naast een unieke plek, ook een unieke werking heeft uitgebouwd voor jongeren. Voor hen betekent de nieuwe Droogdokkensite een upgrade, maar de herontwikkeling biedt ook daarnaast ruimte voor onze jeugd. Zo zijn er tussen de verschillende partners heel wat samenwerkingsmogelijkheden in het kader van maritieme beleving voor jongeren. Het is immers belangrijk dat ook zij kunnen gebruikmaken van en kennismaken met dat aspect van hun stad.”

Ontwerpopdracht

Voor de ontwikkeling van de maritieme belevingssite werd er in 2021 een ontwerpopdracht gelanceerd in 3 delen: de opmaak van een masterplan, een faseringsplan en een ontwerpopdracht voor zowel de gebouwen als de buitenruimte.

Het masterplan omvat de verschillende droogdokken (1 tem 10), alsook de 2 gebouwenclusters aanwezig op de site. Ook de noordelijke kop van het vijzelgemaal aan de Royerssluis en de loodsen in het (toekomstig) droogdokkenpark zitten hier mee in vervat. In dat masterplan zal een visie ontwikkeld worden omtrent zaken zoals de beeldkwaliteit, de inrichtingsprincipes, de ontsluiting alsook de toegankelijkheid en de routing. De optimale zichtbaarheid van de verschillende dokken is een van de uitgangspunten bij de uitwerking.

Voor de gebouwen zal men een combinatie van renovatie, restauratie en nieuwbouw inzetten, met respect voor het bijzondere en authentieke karakter van de site. Het historisch industrieel erfgoed, zoals Pomphuis 1, is beschermd als monument en zal daarom ook behouden blijven in zijn originele staat.

In gebouwencluster AWN02 komt het nieuwe Havenbelevingscentrum. Met zijn monumentale, industriële look ademt dit gebouw mee de maritieme sfeer uit.

Gedeputeerde Luk Lemmens, bevoegd voor het Havenbelevingscentrum: “Met deze aanstelling staat de provincie Antwerpen als bouwheer ook meteen een stap dichter bij de ontwikkeling en bouw van het Havenbelevingscentrum, waarin de provincie 8,5 miljoen euro investeert en dat zal fungeren als toegangspoort tot de achterliggende dokken. Met dit belevingscentrum benadrukken we de rol van de haven als een plek van mogelijkheden en kansen op maatschappelijk en individueel vlak. Daarbij willen we in samenwerking met de havengemeenschap ook jongeren enthousiasmeren voor kansrijke studies en jobs zodat het ook een toegangspoort wordt tot een succesvolle loopbaan. De haven is immers doorheen de eeuwen de economische katalysator bij uitstek van de stad én de provincie geweest. Ze bepaalt niet alleen de groei van de bevolking en van de economie, maar is ook de motor van innovatieve ontwikkelingen. Waar alle wegen naar Rome leiden, durf ik te stellen dat alle wegen in de provincie naar hier leiden.”

Multidisciplinair ontwerpteam

De ontwerpwedstrijd verliep in 2 fases. Uit 13 kandidaten werden 3 teams geselecteerd die hun visie voor de Droogdokkensite gaven. Het team rond Atelier Kempe Thill overtuigde de jury het meest. Ze leverden een evenwichtig ontwerp aan dat past in de samenhang en historische indeling van de site. Hun ingehouden architectuur respecteert en versterkt de monumentale uitstraling van de Droogdokkensite en creëert een nieuwe façade richting de stad. Geen hoogteaccenten, maar een harmonisch samengaan. Doorwaadbare binnenstraten in de gebouwen leiden de bezoeker doorheen de site. De vormgeving van de buitenruimte is sober uitgewerkt, maar met de nodige aandacht voor vergroening en restauratie. Het ruwe, industriële karakter van de site blijft overeind.

Over de Droogdokkensite

De Droogdokkensite ligt in het noorden van Antwerpen en bevindt zich tussen de Kattendijksluis in het zuiden en de Siberiabrug in het noorden. De site maakt deel uit van het Droogdokkeneiland dat een van de 7 deelgebieden is van het masterplan Scheldekaaien. Aan de Schelde ligt het (toekomstige) Droogdokkenpark met onder meer de Belvédère, dat deel uitmaakt van het Droogdokkeneiland.

Tot eind 2017 was de Droogdokkensite in gebruik door het Algemeen Werkhuis Noord (AWN), een afdeling binnen Port of Antwerp die instond voor het onderhoud, de renovatie en de herstelling van sleepboten, baggertuigen, vlotkranen, enzovoort. Eind 2017 verhuisde AWN meer noordelijk de haven in en werd de hele Droogdokkensite door Port of Antwerp overgedragen aan stad Antwerpen. De Droogdokkensite, met zijn 9 beschermde droogdokken, wordt vandaag al gebruikt door verschillende actoren:

het MAS, om een deel van de maritieme collectie onder te brengen;
de dienst Behoud en beheer, voor de zorg van deze collectie;
partners van het maritiem erfgoed, om aan eigen schepen en die van de MAS-collectie te werken;
sociale tewerkstellingsorganisaties;
de jeugdwerking van Stormkop, Piazza en Nest;
en tot slot door de stadshavendienst.

Zij behouden ook in de toekomst een plek op de site.

Bart De Wever - Burgemeester
Annick De Ridder - Schepen bevoegd voor haven, stadsontwikkeling, ruimtelijke ordening en patrimonium en voorzitter van AG Vespa
Nabilla Ait Daoud - Schepen bevoegd voor cultuur, kinderopvang, personeel, loketten en ontwikkelingssamenwerking
Jinnih Beels Schepen bevoegd voor onderwijs en jeugd

Luk Lemmens - Gedeputeerde, bevoegd voor het Havenbelevingscentrum Provincie Antwerpen