Voorontwerp tweede fase Park Brialmont goedgekeurd

Na de opening van natuurpark Wolvenberg en Entree Grotesteenweg, in het voorjaar van 2020, keurde het college nu het voorontwerp voor fase 2 van Park Brialmont goed. Het gaat om de aanleg van de resterende deelzones van Wolvenberg en het Brilschanspark. Er komen verblijfsplekken aan het water, nieuwe parkpaden, comfortabele verbindingen voor fietsers en een zone voor lokale evenementen. Het landschap met afwisselend hoogtes en laagtes roept het militaire reliëf van de Brialmontvesting op.

Het masterplan Park Brialmont, opgeleverd in 2017, is een overkoepelende toekomstvisie van district Berchem en stad Antwerpen voor drie Berchemse parken: De Villegaspark, Wolvenberg en Brilschanspark. Eerst werkten ze aan de deelprojecten natuurpark Wolvenberg en Entree Grotesteenweg. In het voorjaar van 2020 werden deze beide delen van Park Brialmont opengesteld voor het publiek.

Schepen voor stadsontwikkeling en ruimtelijke ordening Annick De Ridder: “We willen van deze zone echt een groene belevingsruimte maken voor de Antwerpenaar. Met een uitgebreid en vernieuwd padennetwerk maken we dit park toegankelijk en zorgen we eveneens voor verpozingsmogelijkheden zoals een picknickweide, een fonteinpartij en op termijn een vernieuwde en grotere speeltuin. Verder voorzien we in nieuwe verharde fietspaden in het Brilschanspark en leggen we vlonderpaden aan in Wolvenberg. Ten slotte zullen er ook mogelijkheden voor kleinschalige evenementen zijn zoals een openluchtcinema en een standplaats voor een foodtruck. De bredere focus van het park blijft liggen op natuur en ecologie. Een nieuwe groene ontmoetingsplek voor de Antwerpenaar is in de maak.”

In de tweede fase wordt het toekomstbeeld voor de resterende deelzones van het Brilschanspark en Wolvenberg vastgelegd.

Voorontwerp Brilschanspark

Het voorontwerp versterkt de erfgoedbeleving en de natuurwaarde in het Brilschanspark. Het ontwerp probeert het historische figuur van de Brialmontvestiging beter beleefbaar te maken. Om de natuurwaarde van het park te versterken, wordt recreatie (sport, spel en evenementen) zo veel mogelijk geconcentreerd op de buitenzijde van het park. Daardoor ontstaat centraal op de schans een luwe zone voor natuurbeleving. Samen met Natuurpunt wordt gekeken hoe de schans en het natuurreservaat beter op elkaar kunnen aansluiten.

Er komen enkele specifieke plekken in het park:

Knooppunt Berchembrug: de verblijfsruimte aan de Berchembrug is ontworpen als een picknickweide gekoppeld aan een U-vormige verblijfszone aan het water. In de gracht ligt een militaire vlonderbrug, als knipoog naar de Brilschansgracht waarin militairen vroeger houten bruggen bouwden als oefening. Aan deze verblijfsplek kan in de toekomst een openluchtcinema plaatsvinden. Tijdens de zomermaanden kan er een foodtruck staan op een speciaal daarvoor ingerichte plek. Aan de Berchembrug wordt in een nieuwe trap voorzien voor wandelaars die hen rechtstreeks in het park brengt. Voor doorgaand fietsverkeer wordt in een functionele fietsverbinding voorzien tussen het Ringpad en het kruispunt van de Marcel Auburtinlaan en de Florent Bauduinstraat.

Glacis: het glacis, de dijkvormige structuur rond de gracht, is nog duidelijk aanwezig in het Brilschanspark en is typisch voor het militaire reliëf van de Brialmontvesting. Het voorontwerp wil het glacis dan ook in ere herstellen. Waar het onderbroken wordt door een pad en aan de hoofdingangen wordt het glacis geaccentueerd met een helling of muurtje, net zoals aan de Entree Grotesteenweg.

Entree Henri Prost: de zuidelijke inkom ligt in het verlengde van de Stanislas Leclefstraat. Deze dubbele, symmetrische toegang rond een waardevolle bomengroep, komt uit op een verblijfsplek aan het water en takt aan op het hoofdpad over het glacis. Hier voorziet het voorontwerp in een getrapte ligweide met uitzicht op de beboste schans, de verblijfsplekken aan de koppen van de gracht en de fonteinenpartij in de gracht. De speeltuin, die in de volgende legislatuur wordt vernieuwd en vergroot, en de evenementenzone worden gekoppeld aan deze verblijfsplek. In deze zone krijgen ook de bestaande buitengym en de klimletter ‘B’ hun nieuwe plek.

Schans: centraal in het Brilschanspark ligt de schans, momenteel een open plek waar de sporen van de voormalige militaire vesting bijna volledig uitgewist zijn. Het voorontwerp wil de structuur van de militaire vestiging opnieuw verbeelden met hellingen in gras om zo de erfgoedwaarde van Park Brialmont onder de aandacht te brengen. De schans vormt het luwe hart van het Brilschanspark met aandacht voor rust en natuur, in het bijzonder de waardevolle graslanden van Natuurpunt.

Het voorontwerp laat ook een vernieuwd padennetwerk zien, met hoofdzakelijk parkpaden in halfverharding. Het hoofdpad verbindt de belangrijkste verblijfsplekken langs de vijver. Voor het doorgaande fietsverkeer worden twee functionele fietspaden aangelegd in verharding, aan de rand van het park, om zo de belangrijkste fietsroutes te verbinden en om conflicten tussen doorgaand fietsverkeer en recreatie in het park te verkleinen. Langs de paden en aan verblijfsplekken komen zitbanken, picknickbanken en ligbanken. Gemetste muurtjes vormen ook zitelementen verspreid over het park. Langs de belangrijkste parkpaden komt verlichting.

Voorontwerp natuurgebied Wolvenberg

Het natuurgebied Wolvenberg, het enige natuurgebied binnen de Antwerpse Ring, staat voor grote uitdagingen. Verbossing door veelal (invasieve) uitheemse soorten, verlanding van de poelen en betreding buiten de reguliere paden vormen een bedreiging voor de natuurwaarde van het gebied. Samen met Natuurpunt onderzoekt de stad welke beheer- en inrichtingsmaatregelen de komende twee decennia nodig zijn om de biodiversiteit van het gebied te behouden en te verbeteren. Die beheer- en inrichtingsmaatregelen komen samen in een natuurbeheerplan, waarvan het voorontwerp een ruimtelijke vertaling is.

Het voorontwerp stelt voor om het centrale gedeelte (inclusief de vijver) als halfopen graslanden te ontwikkelen met eromheen halfopen bossen. Een padennetwerk vormt een lus om de vijver en het centraal lager gelegen gedeelte. De paden zoeken zo veel mogelijk de open plekken op en zijn zo ingericht dat ze betreding van het natuurgebied zelf voorkomen. Op drassige tot natte bodems worden vlonders aangelegd. In droge delen van het natuurgebied wordt het pad afgebakend door houten palen met touw. Langs de paden komen voldoende rustplekken.

Onderdeel van Ringpark Groene Vesten

Park Brialmont maakt deel uit van het Ringpark Groene Vesten. Dat Ringpark is circa 450 voetbalvelden groot en loopt langs weerskanten van de Ring, van het station Antwerpen-Zuid tot aan de grens van Borgerhout met Deurne. Het maakt van die zone langs de Ring een groene plek voor de buurt en de stad. Het ontwerp van fase 2 van Park Brialmont sluit volledig aan op het ontwerp van het Ringpark Groene Vesten en omgekeerd.

Evi Van der Planken, districtsburgemeester Berchem: “De gerealiseerde deelprojecten Entree Grotesteenweg en natuurpark Wolvenberg kennen veel succes. Deze groene, rustige gebieden, waar het erfgoed van de Brialmontomwalling weer aan de oppervlakte werd gebracht worden goed bezocht door de Berchemnaar. We willen het masterplan nu verder uitrollen naar het Brilschanspark en natuurgebied Wolvenberg. In het natuurgebied staat het ecologische belang centraal, maar ook in het Brilschanspark willen we inzetten op natuur en ecologie. Daarenboven willen we het erfgoed hier verder zichtbaar maken, onder meer op de glacis maar ook met de aanleg van een vlonderbrug.”

Meer info

Het masterplan voor Park Brialmont werd opgemaakt door CLUSTER en Witteveen+Bos, in samenspraak met Natuurpunt Antwerpen Stad. AG Vespa, het autonoom gemeentebedrijf voor vastgoed en stadsprojecten Antwerpen, coördineert de ontwikkeling van Park Brialmont. 

Verantwoordelijken: Annick De Ridder, schepen voor stadsontwikkeling en ruimtelijke ordening - Evi Van der Planken, districtsburgemeester Berchem