Sanering Leigracht tussen Hobokense Polder en Blue Gate Antwerp bijna klaar

De saneringswerken voor de Leigracht tussen de Hobokense Polder en het bedrijventerrein Blue Gate Antwerp zijn bijna klaar. Zo kan de Leigracht behouden blijven en zijn hydrologische en ecologische rol blijven vervullen. De financiering van de werken verloopt volgens een verdeelsleutel waarbij publieke en private partijen bijdragen.

Blue Gate Antwerp is een voormalige petroleumhaven aan de rechteroever van de Schelde, net buiten de Antwerpse Ring. De historische petroleumactiviteiten, accidentele lozingen en twee wereldoorlogen hebben geleid tot een aanzienlijke milieuvervuiling: het terrein is een brownfield. De restanten van het industriële verleden vormden een uitdaging voor een make-over van de onderbenutte en verlaten plek tot een hoogwaardig, watergebonden en duurzaam regionaal bedrijventerrein. Stuk voor stuk werden de knelpunten in kaart gebracht. In een multidisciplinair project met verschillende samenwerkende partijen worden ze omgezet in opportuniteiten. Het project wordt gerealiseerd via een publiek-private samenwerking (PPS) genaamd Blue Gate Antwerp Development, waarin de stad Antwerpen (via AG Vespa), PMV en De Vlaamse waterweg samen met private partners DEME en Bopro investeren in de aanleg van een nieuw openbaar domein en het saneren en bouwrijp maken van de terreinen.

Natuurgebied

De Leigracht is meer dan 2 kilometer lang, met een breedte die varieert van 2 tot 20 meter, en loopt vlak bij de Schelde, ten zuiden van het centrum van Antwerpen. Hij vormt een grens tussen het natuurgebied Hobokense Polder en het bedrijventerrein Blue Gate Antwerp, een eco-effectief, watergebonden bedrijventerrein in ontwikkeling. De Leigracht heeft als ontwateringsgracht van de Hobokense Polder en de naastgelegen site een drainerende werking. De historische petroleumactiviteiten hebben sinds het begin van de twintigste eeuw de bodem en waterbodem van de Leigracht zwaar verontreinigd. Waterbodem- en bodemonderzoek bracht een zeer zware vervuiling met onder andere minerale olie aan het licht. Die verontreiniging wordt gelinkt aan lozingen en calamiteiten van de voormalige petroleumbedrijven op en rond Petroleum Zuid en in de Hobokense Polder. Op basis van een milieutechnische evaluatie werden aan de (water)bodemverontreiniging humane, ecologische en verspreidingsrisico’s gekoppeld.

Leigracht blijft

Er is een uitgekiende saneringsaanpak uitgedacht. Zo kan de Leigracht behouden blijven en haar hydrologische en ecologische rol blijven vervullen, ook in functie van de Hobokense Polder. Het volledige slibpakket in de Leigracht wordt verwijderd om de hoge concentraties minerale olie te saneren. Lokaal worden, onder het slib, bijkomende stukken weggenomen. Het slib wordt vervolgens gelaguneerd (ontwaterd). Na de lagunering zal het ontwaterde slib gestort worden.

Daarnaast worden waar nodig de oeverstrook en taluds gesaneerd. Rond de Leigracht zal een buffer van 70 centimeter ‘propere grond’ aangelegd worden om afkalving en afstroom van de oevers te vermijden. Het geheel van bodemonderzoek, saneringsconcept en de uitvoering van de sanering gebeurt in nauw overleg met OVAM.

Financiering

Opdrachtgever van de sanering is Blue Gate Antwerp Development NV, dit binnen de opdracht voor sanering en ontwikkeling van haar opdrachtgebied binnen Blue Gate Antwerp. Voor de financiering van dit saneringsproject werd met de diverse saneringsplichtige partijen, namelijk de eigenaars en exploitanten van de aanpalende bedrijven, een verdeelsleutel afgesproken gebaseerd op de oppervlakte van de bedrijvigheid en de exploitatieperiode van de (historische) activiteiten van het bedrijf. De sanering wordt uitgevoerd door DEME en bodemsaneringsdeskundige ABO.

Samenwerking Natuurpunt

De sanering van de Leigracht gebeurt in nauw overleg met Natuurpunt, de beheerder van de Hobokense Polder. Zo werden op vraag van Natuurpunt diverse regelbare stuwen voorzien teneinde het waterpeil af te kunnen stemmen op een optimaal en flexibel beheer van de Hobokense Polder. Zo kon ook een eiland met riet gecreëerd worden, waar nesten van eenden en andere grondbroeders meer beschermd zijn tegen roofdieren zoals de vos.

Schepen voor stadsontwikkeling Annick De Ridder: “Stad Antwerpen draagt als eigenaar van aanpalende terreinen en als waterloopbeheerder 53% bij in de kosten van de sanering. Dit komt neer op een bijdrage van 2,5 miljoen euro exclusief btw. Parallel met de Leigracht zal er een fiets- en voetpad aangelegd worden. Deze route zal een mooi zicht bieden voor fietsers en wandelaars. Naast deze esthetische troef, heeft de Leigracht ook een belangrijke hydrologische functie. Via een systeem van grachten en wadi’s wordt het hemelwater op Blue Gate Antwerp lokaal gebufferd en van daaruit vertraagd afgevoerd naar de Leigracht. De Leigracht draagt bij aan de biodiversiteit van het gebied.”

Johan Maes van DEME, de voorzitter van de raad van bestuur van Blue Gate Antwerp Development: “Antwerpen en Blue Gate Antwerp Development slaan de handen in elkaar. DEME verwijdert meer dan 20.000 ton zwaar vervuild slib en meer dan 11.000 ton grond, goed voor een sanering van 600 ton olie, het equivalent van 3000 vaten. Nu vloeit het water naar het natuurgebied De Hobokense Polder via een propere Leigracht.”

Verantwoordelijke: Annick De Ridder, schepen voor stadsontwikkeling en voorzitter AG Vespa