Archeologische sporen van toren, klooster en brouwerij gevonden aan Oudeleeuwenrui

Aan de Oudeleeuwenrui 8-10, ter hoogte van het Falconplein, realiseert CIP Construction & Investment Partners ‘De Schilden’, een project bestaande uit 76 appartementen, 13 handelsruimten, 8 kantoren en een ondergrondse parking. CIP schakelde het archeologisch bureau All-Archeo in om terreinonderzoek uit te voeren op deze site onder wetenschappelijke begeleiding van de stedelijke dienst archeologie. De kans was immers groot dat men bij de werken op archeologische restanten van het Falconklooster uit de 14^{de eeuw zou stoten.}

De opgravingen brachten unieke sporen aan het licht van het klooster en de brouwerij die er later werd gebouwd. Heel bijzonder is de ontdekking van restanten van de kloostermuur en een laatmiddeleeuwse toren.

Historische achtergrond

De geschiedenis en ontwikkeling van het projectgebied werd bepaald door het klooster van de Falcontinnen, waarvan de geschiedenis terug gaat tot de 14de eeuw. De Italiaanse edelman Falco De Lampagne bouwde hier in 1346 een gasthuis ter ere van de Heilige Ursula en de Elfduizend maagden. Als muntmeester van Jan III van Brabant verwierf hij de natte gronden ten noorden van Klapdorp. Hij liet het gebied indijken en ophogen en Valkenbroek ontstond. Door de aanleg van de Oudeleeuwenrui wordt het in 1410 mee opgenomen in de stadsomwalling.

Bij zijn dood liet de edelman grote schulden na zodat de zusters het gasthuis moesten verlaten. Pas in 1420 konden de zusters terugkeren naar het ‘Falconhof’. Ze stichtten er een klooster en traden toe tot het Kapittel van Windesheim, een prestigieuze religieuze orde die leefde volgens de regel van Augustinus.

In de 15de eeuw kende het klooster een sterke groei en in de 16de eeuw nam het bijna het volledige bouwblok in tussen Falconplein, Oudeleeuwenrui, Generaal Belliardstraat en Falconrui. Jozef II sloot het klooster in 1784. Hierna werd het in 1792 omgevormd tot Militair hospitaal, dat kort nadien evenwel in vlammen opging. Napoleon besloot om het klooster te slopen en er een kazerne te bouwen, gerealiseerd in 1816. Enkel de monumentale ingangspoort aan het Falconplein, een deel van de kloostermuur en enkele burgerlijke woningen overleefden de sloopoperatie. In de zuidwestelijke hoek ontwikkelde zich een volkse buurt met een twintigtal woonhuisjes. Op de plaats van de kazerne verscheen in 1955 het Internationaal Zeemanshuis. Het Falconplein en de gelijknamige rui en poort herinneren nog aan de stichter.

Vroeger onderzoek van het Falconklooster

Bij alle ingrepen in de bodem ter hoogte van de kloosterterreinen is archeologisch onderzoek noodzakelijk. In 2007 werd door de stedelijke dienst archeologie onderzoek verricht op de zuidwestelijke hoek ter hoogte van Falconrui 9-15, ter hoogte van de priesterij. Bij de afbraak van de kelders van het Zeemanshuis in 2012 bracht het archeologisch bedrijf BAAC bijkomende restanten in kaart. In de nabije toekomst zal de stedelijke dienst ook het nieuw aan te leggen Falconhof aan de kloostermuur onderzoeken.

Resultaten op de site ‘De Schilden’

Het onderzoek op gronden van het woonproject heeft een grote rijkdom aan archeologische sporen aan het licht gebracht. De gronden situeren zich op de noordzijde van het kloosterdomein, hier waren de voormalige garage van Westerlund en drukkerij De Vroey gelegen. Aansluitend op de Oudeleeuwenrui, werden de gronden voorheen ook ingenomen door brouwerij de Twee Oude Leeuwen. Het woonproject ‘De Schilden’ verwijst naar de bronzen munten of schilden die vroeger gevonden werden op het terrein.

Tijdens het onderzoek konden zowel de restanten van het klooster worden vrij gelegd als sporen van de latere brouwerij. De uit het zicht verdwenen noordelijke kloostermuur, de mogelijke weertoren en de noordelijke kloostervleugel vormen belangrijke puzzelstukken voor de studie naar de ontwikkelingsgeschiedenis van het klooster. De archeologen trachten de komende weken de historiek van de torenfundering verder te ontrafelen. Het onderzoek loopt nog tot midden oktober.

Verantwoordelijke schepen: Rob Van de Velde, schepen voor ruimtelijke ordening en stadsontwikkeling